De grote moeite die pensionado’s hebben om adequate zorg te krijgen (Nederlands Dagblad 30 augustus 2008) maakt duidelijk dat de Nederlandse politiek in een fictie leeft: Nederland en het buitenland zouden absoluut gescheiden zijn. Wie niet in Nederland verblijft, heeft niets met Nederland te maken. Beleid hoeft geen rekening te houden met dergelijke personen. Wie naar het buitenland vertrekt, moet daar maar integreren en als een radicale bekeerling alle banden met het oude verbreken. Dat dat niet altijd kan, b.v. als men pensioen of salaris uit Nederland betrekt – dat bestaat niet in de hoofden van sommige politici.
De omgekeerde fictie bestaat ook: wie wel in Nederland woont zou niets met het buitenland te maken hebben. Een voorbeeld daarvan staat in de werkloosheidswet: het is een WW-ontvanger verboden (behalve voor vakantie) naar het buitenland te gaan, dus sollicitatiegesprekken over de grens zijn taboe. Het CWI past deze regel ook daadwerkelijk toe. Voor iemand die contacten in het buitenland heeft een ernstige belemmering. En alleen op basis van zo ’n fictie kan men van immigranten eisen dat ze hun land van herkomst afzweren.
Deze ficties werken ook door in de hoofden van managers en privépersonen. Zij kunnen zich niet voorstellen dat verzekerden die in Spanje wonen niet zomaar een Nederlandse arts kunnen bezoeken en deze bijzondere situatie enige flexibiliteit vereist. Zij kunnen zich niet voorstellen dat consumenten die buiten Nederland wonen nog een Nederlands product zouden willen kopen. (Bij mijn emigraties uit Nederland heb ik herhaaldelijk moeten aandringen erop dat ik b.v. de eindafrekening echt op mijn nieuwe, buitenlandse adres wil ontvangen – niet altijd met succes. Ik heb boekhouders gesproken die jaren na de invoering zogenaamd nog nooit van het International Bank Account Number hadden gehoord.)
Het bovenstaande is misschien iets overtrokken – inmiddels probeert de wetgever de situatie te repareren door steeds weer nieuwe veranderingen in de AWBZ aan te brengen – maar ik vraag me wel eens af: Hoe lang duurt het nog tot bij Nederlandse beleidsmakers en managers doordringt dat Europa niet op de maan ligt?
5 september 2008, David N. Jansen