In het Nederlands Dagblad van 30 september 2010 stond een artikel dat de NS van het gedrukte spoorboekje af wil. Dat heeft nog meer juridische gevolgen dan u zou denken.
Spoorvervoerders – niet alleen NS – doen vaak een aanbod tot aankoop van een reisproduct. Maar bij dat aanbod moet ook essentiële informatie over de beoogde overeenkomst meegedeeld worden. Heel algemeen: Wat kost het? Hoe lang gaat het duren? Wat gebeurt er als ik mijn plannen wijzig: welke andere treinen of routes mag ik dan gebruiken? Wat gebeurt er als de vervoerder zijn plannen wijzigt: welke schade krijg ik vergoed? Op basis van de antwoorden hierop neemt de reiziger al dan niet het besluit een bepaald treinkaartje te kopen. Op het moment van aankoop wordt een formele overeenkomst gesloten: de vervoerder belooft de reiziger volgens een bepaalde dienstregeling te vervoeren, en de klant belooft geld te betalen. Als één van de partijen later van de overeenkomst af wil moet zij in principe de schade van de andere vergoeden. Daarvoor zijn er regels over administratiekosten voor het omruilen van treinkaartjes, en aan de andere kant moet de vervoerder bij vertraging of treinuitval een deel van de prijs terugbetalen en in het uiterste geval zelfs voor een taxi of hotelovernachting zorgen.
Dat doen vervoerders niet uit coulance alleen; deze en andere reizigersrechten zijn in Europese Verordening 1371/2007 geregeld. De opstellers daarvan hadden het bovenstaande helder voor ogen: vervoerders worden verplicht vóór de aankoop al informatie over de dienstregeling, geplande werkzaamheden e.d. ter beschikking te stellen, en schadevergoeding voor vertraging moet berekend worden op basis van de informatie die bij de aankoop ter beschikking stond. De vervoerder mag niet achteraf het contract wijzigen!
Traditioneel was het spoorboekje de informatiebron waarin NS de nodige informatie aan reizigers meedeelde. Daarin stond de dienstregeling, de tariefgrondslag, en via welke reisroutes een bepaald treinkaartje geldig is. Dus op basis van het spoorboekje werd bepaald of de reiziger geld terugkrijgt, of zijn hotelovernachting vergoed wordt, of hij terecht een boete moest betalen omdat zijn treinkaartje niet voor deze route gold. Als deze basis wegvalt, welke informatiebron bieden de spoorvervoerders dan aan de reiziger aan?
In principe, denkt u nu, zou u aan het loket om een uittreksel uit de dienstregeling kunnen vragen – maar daarop lees ik altijd: „Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend.” U zou op een vertrekstaat in het station kunnen kijken – maar daar staan geen aankomsttijden op. NS moet elk jaar de dienstregeling digitaal naar de minister sturen – maar weinigen kunnen op het ministerie langsgaan. U zou op de NS-webpagina kunnen kijken – maar daar is moeilijk te achterhalen wat er kort voor aankoop op stond, en bovendien heeft NS een disclaimer geplaatst. Dus: allemaal ongeschikt als echte informatiebron.
Ik ben benieuwd hoe NS aan de informatieverplichting willen voldoen, als het spoorboekje is afgeschaft. Krijgt het voorgestelde digitale spoorboekje hetzelfde juridische gewicht als de gedrukte uitgave, of wordt het alweer een wissewasje waaruit uw rechten niet duidelijk worden?
September 2010, David N. Jansen